ΣΑΟΣ.

Ένα ακόμη έργο μιας λογοτεχνικής ιδιοφυίας. Γιατί όταν μιλάμε για το Γιάννη Καλπούζο, μιλάμε για έναν λογοτέχνη που  κινείται  με αφοπλιστική άνεση  ανάμεσα στην ποίηση, τη στιχουργική, το ιστορικό μυθιστόρημα, το αστυνομικό θρίλερ, ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μεταβολιζόμενος κάθε φορά γλωσσικά και σκηνικά στην ατμόσφαιρα που  αποκαλύπτει ο ελευθερωμένος  από τους ασκούς του αγέρας.

Είναι πολύ σπάνιο και, φαντάζομαι, εξαιρετικά δύσκολο για έναν συγγραφέα να ξεφύγει από τον στερεότυπο τρόπο γραφής και θεματολογίας καταφέρνοντας να προσφέρει στους αναγνώστες του μοναδικά, πρωτότυπα κάθε φορά έργα.

Κάπως έτσι, το ΣΑΟΣ, αποτελεί μία περίπτωση unicum. Επικό και ανεπιτήδευτα κινηματογραφικό,  στηριγμένο σε ένα απρόοπτο, λειτουργεί μαγνητικά για τον αναγνώστη, από την αρχή μέχρι το τέλος. 

Ένα νησί, φανταστικό, που θα μπορούσε να είναι ένα οποιοδήποτε ελληνικό νησί, ή ένα νησί οπουδήποτε στον κόσμο, μα μέσω του Καλπούζου ένα νησί κουβαλητής  της ταξιδιωτικής ματιάς του, μέσα από τα επίσης φανταστικά, αλλά καθόλα ελληνικά και υπαρκτά τοπωνύμιά του. Η κανονικότητα της ζωής διακόπτεται από ένα ισχυρό σεισμό και την απρόοπτη εξέλιξή του: ως μετασεισμός προκύπτει η σταδιακή βύθιση του νησιού και η ανάδυση μιας νεφελώδους στάχτης  που καθιστά αδύνατη την όποια επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο και την παροχή βοήθειας. Η απροσδόκητη  εισβολή της πολύ σοβαρής πιθανότητας επικείμενου θανάτου  ενεργοποιεί απρόβλεπτες αντιδράσεις στους μέχρι πρότινος «κανονικά» συμπεριφερόμενους κατοίκους, αντιδράσεις που ποικίλουν από το μεγαλείο της υπέρβασης και της προσφοράς ως την απόλυτη αποκτήνωση, την αυτοδικία, την παράκρουση και την παράνοια.

Με εξαιρετική μαεστρία, ο συγγραφέας συνθέτει τις ανθρώπινες ψηφίδες όλων των αποχρώσεων στο πλάτωμα μιας φυσικής καταστροφής. Και χωρίς καμία πρόθεση διδακτισμού  αποδομεί τη ανθρώπινη φύση, της αποσπά την πανοπλία της καθημερινότητας και της ασφάλειας και της αφήνει μοναδικό λάφυρο το φόβο. Ο τρόπος που ο κάθε ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με το λάφυρό του αυτό, αποκαλύπτει ακριβώς το ταλέντο του Καλπούζου να διαχειρίζεται τη διάσπαρτη δύναμη της δημιουργίας, όπως ο ίδιος την ονοματίζει στο βιβλίο.

Πέρα από το γεγονός ότι το βιβλίο πάλλεται από ένταση και αγωνία,  η μαγεία του είναι δεμένη στα κρόσσια ενός χαλιού που σου επιτρέπει από ψηλά να έχεις το προνόμιο της θέας του τι τελικά μένει. Τι είναι αυτό που αξίζει στην ανθρώπινη ζωή. Ποιο είναι εν τέλει το συστατικό της σοφίας και της ουσίας του σύντομου περάσματος του ανθρώπου από τη ζωή. Πάνω σε τούτο το μαγικό χαλί, όταν όλα φαίνονται μικρά κει κάτω, όταν τα ανθρωπάκια μυρμήγκια κουβαλούν στις εύθραυστες υποχθόνιες φωλιές τους τα σποράκια της ματαιοδοξίας, για να ξεχειμωνιάσουν, σε κάποιες μικρές γωνιές ο ήλιος στήνει γέφυρα το φως του και το τοπίο λαμπυρίζει, όπως ο ποδόγυρος στο άσπρο φουστανάκι της δεκάχρονης Ρόζας. Είναι οι γωνιές κυψέλες, οι γωνιές μήτρες όπου φωλιάζουν οι τρεις μεγάλες δυνάμεις της ζωής. Από την καταβύθιση του νησιού επιπλέουν τελικά  ο έρωτας, η δημιουργία, η αγάπη . Οι όποιες  φέλλινες επιπλεύσεις ανθρώπων που εκμεταλλεύτηκαν συγκυρίες, εφάρμοσαν στρατηγικές και άδραξαν ευκαιρίες ,λειτουργούν εξισορροπητικά, ως η σκούρη πινελιά στον καμβά της αληθινής ζωής, ως ο τόνος της αντίθεσης στα φωτεινά χρώματα των υγιών δυνάμεων.

 Ανάλογα λειτουργούν κάποιες απόλυτα σεισμικές στιγμές, όπου αποκαλύπτεται  βιβλικά η ταυτόχρονη συνύπαρξη του καλού και του κακού, του μαύρου και του άσπρου ακαριαία. Το  δαιμονικό στοιχείο απέναντι στο καθαγιασμένο…

Λεπτοδουλεμένος σαρκασμός  και αίσθηση βελούδου συντίθενται  σε μια ισορροπία εύθραυστη  και πολύτιμη που οδηγεί τον αναγνώστη στην πρόσληψη   εικόνων και συλλογισμών. Γ ια το διττό των ανθρωπίνων. Για τον Ιανό που παραφυλάγει  με παιγνιώδη διάθεση σε κάθε μας βήμα.

Και όλα αυτά με μια γραφή χαρισματική, που βηματίζει αυθεντική με τα άρβυλα της έμπνευσης  και αποκαλύπτει έναν μοναδικό τεχνίτη του λόγου.  Στην ονοματοθεσία- ο κάθε ήρωας δε φαίνεται καθόλου τυχαία να φέρει το όνομά του- στην  εγκιβωτισμένη ποίηση, στη σύλληψη νοητών έργων τέχνης που περιγράφονται σχεδόν ονειρικά . Στην εκτόνωση της αγωνίας και της έντασης με τεχνικές ευρηματικές. Κάθοδος Μυρίων, Όμηρος, Βαβέλ, εικόνες αποκάλυψης… όλη η γη σε μια γραφή.

Ένα μυθιστόρημα με πλοκή τόσο αριστοτεχνικά δουλεμένη, που κρύβει καλά τα μυστικά της για να τα εμφανίσει ως ανατροπές σε ανυποψίαστες στιγμές. Ένα μυθιστόρημα  που ακροπατώντας στο παρελθόν και αγγίζοντας το μέλλον κατορθώνει να παραμείνει …άχρονο, και συνεπώς διαχρονικό!

 Ευδοκία Φανερωμένου